Onlangs heb ik een heel interessant online seminar bijgewoond van Jitske Kramer, zij is antroploge. En vanuit antropologisch oogpunt heeft zij een toelichting gegeven op het fenomeen cultuurshock.
Rete-interessant en super leerzaam om te zien dat de fases van een cultuurshock ook te leggen zijn op deze pandemie. Wat eigenlijk ook wel een cultuurshock met zich meebrengt, want 1,5 mtr samenleving, meer (of alleen maar) thuiswerken dat vraagt om gedragingen die anders zijn dan je gewend bent (en zo ontstaat een cultuurshock).
De fases van een cultuurshock zijn als volgt: een aanloop- of beginfase, vervolgens de eerste cultuurshock, dan volgt de tweede cultuurshock, om af te sluiten met een terugkeershock.
In de beginfase is de energie hoog, het is spannend, oeh wat gebeurt er allemaal, wat moeten we doen. We mogen geen handen meer schudden, we slaan met z’n allen massaal wc papier in. En sommigen onder ons vonden ook al vrij snel de rust. Het is wel relaxed dat thuis werken, geen of minder interactie, de puzzels vlogen over de toonbank.
De eerste cultuurshock komt echter als je je basisgedrag moet aanpassen. Thuiswerken is leuk voor een dagje, maar als je dat echt moet inpassen in je leven en je hebt nog nooit hoeven thuiswerken dan vraagt dat wel om een verandering. Hoe richt je je thuiswerkplek in. Hoe regel je met je gezin dat iedereen thuis kan ‘werken’ want je hebt je kinderen ook les te geven. Die 40 uur die je voorheen voor de baas maakte, dat zit er nu even niet in, je bent blij als je de 30 uur kan maken.
Het komt neer op het aanpassen van gedrag. Ik zit mn tijd wel even uit voor zolang het duurt.
Dan volgt de tweede cultuurshock, want je zit je tijd niet zomaar even uit. Dit gaat wel langer duren dan gedacht en heeft meer consequenties dan een paar weken thuis bivakkeren. Nu komen er waarden en overtuigingen aan bod. Het is niet alleen maar het aanpassen van je gedrag maar ook ervaren waar je voor staat. Wat is waardevol voor jou en wat is waardevol in je werk? Hoe kan je je 40 uur het beste verantwoorden als je ze niet kan maken als voorheen. Wat is een reële aanpassing, hoe vind je balans in het nieuwe ritme. Het is slim om daarover in gesprek te gaan met je leidinggevende en teamgenoten.
Het is belangrijk om je ouders te kunnen blijven zien, en wil je ze beschermen en zie je ze via een venster of scherm of ga je juist bij ze langs zodat ze zich niet zo eenzaam voelen. Dat vraagt om een aanpassing van je waarden, van je overtuigingen. Dat doet iets met je, maakt je onzeker, je voelt de emotie.
En als laatste de terugkeerfase, hoe ziet die eruit? Geen idee. Hoe gaan we terug naar de cultuur die we hadden. Want jij bent veranderd maar de samenleving ook. Wat nemen we mee en wat laten we achter? Juist die onzekerheid maakt dat niemand het antwoord heeft en tegelijkertijd iedereen…
Hoe je deze kennis kan toepassen in jouw (persoonlijk)leiderschap zal ik in de volgende blog toelichten.